برنامه نویسی

عموماً انتخاب پایگاه داده مناسب در فرایند توسعه نرم افزار از مهمترین مراحل تحقیق و توسعه می باشد. در فرایند انتخاب، یکی از اساسی ترین سوالات این است که از پایگاه داده تجاری همراه با لایسنس خریداری شده استفاده شود یا از پایگاه داده منبع باز؟

استفاده از هر کدام این دو نوع پایگاه داده (منبع باز یا تجاری) معایب و مزایای خاص خود را دارا می باشند. در ادامه قصد داریم با توجه به شرایط کشور و شرکت ها و کاربران ایرانی به مزایا و معایب آنها بپردازیم.

پایگاه داده Open Source چیست؟
پایگاه داده منبع باز یا Open Source پایگاه داده هایی هستند که توسعه دهندگان به کدهای آن دسترسی دارند. یعنی برخی از این پایگاه داده ها، کدهای خود را به صورت آزاد در اختیار عموم قرار می دهند و هر توسعه دهنده طبق خواسته خود این کدها را تغییر داده و یا امکاناتی که می خواهد را به آن اضافه می کند. اما توجه به این نکته مهم می باشد که منبع باز بودن حتما به این معنی نمی باشد که این محصول رایگان است. برخی از محصولات منبع باز رایگان می باشند و برخی از آنها دارای لایسنس هستند. بعضی از این لایسنس ها هزینه دربردارد و برخی دیگر همراه با قوانینی است و استفاده از آنها الزامی می باشد.

پایگاه داده تجاری یا اختصاصی چیست؟
پایگاه داده های تجاری، محصول شرکتی خاص یا شخصی حقیقی هستند که برای استفاده از آنها باید حتما لایسنس خریداری شود و از شرکت یا شخص مورد نظر مجوز استفاده کسب شود و معمولاً مبلغ بسیار زیادی برای استفاده از آنها باید پرداخت گردد. از قبیل این محصولات می توان به محصولات شرکت های معروفی چون مایکروسافت، اوراکل و IBM اشاره کرد. در این نوع پایگاه داده ها دسترسی به کد محصول وجود ندارد.

مقایسه
در هر دو نوع پایگاه داده (تجاری و متن باز)، نمونه های باکیفیتی وجود دارند، ولی نکته ی حائز اهمیت این است که کدام یک کیفیت برتری دارند؟ محصول تجاری که چند توسعه دهنده دارد یا محصول منبع بازی که هزاران هزار توسعه دهنده دارد؟ کدام یک آزادی بیشتری دارد؟  کدام یک دارای قابلیت های بیشتری می باشد و بسیاری مسائل دیگر. در ادامه به بررسی سوالات مطرح شده می پردازیم.

امنیت
امنیت در توسعه نرم افزارها بسیار مهم و چالش برانگیز است. در نرم افزارهای تجاری اگر ایراد امنیتی دیده شود، باید منتظر بود تا شرکت یا شخص ارائه دهنده آن ایراد را برطرف کند و ممکن است زمان خیلی زیادی صرف گردد. ولی در نرم افزارهای منبع باز به دلیل اینکه توسعه دهندگان زیادی با آن سر و کار دارند، ایرادات امنیتی کمتر بوده و در سریعترین زمان ممکن ایرادات مرتفع می گردند و هر طور که نیاز نرم افرار می باشد امنیت را برقرار می کنند. 

نکته دیگری که در محصولات تجاری بسیار حائز اهمیت است، بحث نفوذ می باشد. یعنی به دلیل دسترسی نداشتن توسعه دهنده به کدهای محصول، احتمال دارد شرکت توسعه دهنده راه نفوذی برای سرقت اطلاعات برای خود باقی گذارد و اطلاعات کاربران را به راحتی در دست بگیرد ولی در محصولات منبع باز همه چیز در دست استفاده کننده است و راه نفوذی باقی نمی ماند.

قابلیت سفارشی سازی
به دلیل دسترسی توسعه دهندگان به کد در محصولات منبع باز، امکان سفارشی سازی با توجه به نیاز و خواسته هایشان به راحتی وجود دارد ولی در نرم افزارهای تجاری، توسعه دهندگان به کد منبع دسترسی نداشته و هر قابلیت را نمی توان به آن اضافه کرد، در نتیجه محدودیت وجود دارد.

وابستگی به منابع سخت افزاری و نرم افزاری
در محصولات تجاری در هر به روز رسانی ناچار به ارتقای سخت افزار و وابستگی های آن محصول به برخی نرم افزارهای دیگر می باشد ولی محصولات منبع باز نیاز به سخت افزارهای قدرتمندی نداشته و معمولاً روی حداقل امکانات سخت افزاری اجرا می شوند و همچنین نیاز به نرم افزارهای جانبی برای راه اندازی ندارند. در برخی محصولات اختصاصی نیز برای استفاده از آنها شرکت مربوطه به اجبار محصول دیگر خود را به عنوان پیش نیاز قرار داده و برای استفاده از آن نیز باید مبلغ دیگری پرداخت شود ولی در محصولات منبع باز بدین صورت نمی باشد.

هزینه
در نرم افزارهای تجاری، معمولاً استفاده کنندگان باید هزینه های بسیار سنگینی بابت خرید مجوز پرداخت کنند. در کشور ما ایران، این گزینه بسیار مد نظر می باشد و اکثر شرکت های ایرانی به دلیل اختلاف ارز، قادر به پرداخت ارقام نجومی این محصولات نیستند. البته راه دیگری وجود دارد که معمولاً از آن استفاده می کنند و راه مذکور کرک نرم افزار است که کاملا غیر قانونی می باشد و در آینده ای نزدیک با برداشته شدن تحریم ها و با از سر گیری مبادلات اقتصادی ایران با کشور های دیگر، بدون شک شرکت هایی که از این محصولات به صورت غیر قانونی استفاده می کردند، می بایست جریمه های بسیار بسیار سنگینی پرداخت کنند.

در شرایط کنونی استفاده از نرم افزارهای منبع باز رایگان یا محصولات منبع بازی که دارای لایسنس بسیار ارزان تری نسبت به محصولات اختصاصی هستند، به صرفه می باشد.

نکات مطرح شده در بالا در جدول ذیل خلاصه گردیده است:

نتیجه گیری
همانطور که در فوق ذکر شد، استفاده از محصولات منبع باز از جهت هایی نظیر مبلغ پرداختی، امکانات، امنیت، کیفیت، وابستگی، سخت افزار و بسیاری موارد دیگر برای مشتری و توسعه دهنده به صرفه می باشد. 
به همین دلیل شرکت های بسیار زیادی در حال استفاده از نرم افزار های منبع باز  می باشند. حتی بسیاری از شرکت هایی که از نرم افزارهای اختصاصی استفاده می کنند نیز در حال مهاجرت به سمت محصولات منبع باز هستند.